کاملا با فناوری گره خورده است. با توجه به سرعت خیره کننده رشد فناوری در دهه‌های اخیر، آینده رشته مکانیک نیز بسیار روشن و پررونق به نظر می‌رسد.
مهندسی مکانیک، کاربردهای زیادی در صنایع مختلف دارد و تمامی سازمان‌هایی که دستگاه‌ها و ماشین‌آلات دارای قطعات متحرک تولید می‌کنند یا مصرف‌کننده چنین دستگاه‌ها و ماشین‌آلاتی هستند، نیاز به استخدام و جذب مهندس مکانیک دارند. سازمان‌های متعددی، هر روزه آگهی‌هایی برای جذب مهندس مکانیک منتشر می‌کنند.
مشاغلی مثل مهندسی هوافضا، مهندسی خودرو، مهندسی کنترل و مکانیزاسیون و … در گروه شغلی مهندسی مکانیک قرار می‌گیرند. مدرک تحصیلی اهمیت زیادی در جذب شدن مهندسان مکانیک در جستجوی کار دارد و داشتن مدرک تحصیلات تکمیلی برای خیلی از مشاغل در این حوزه، ضروری به نظر می‌رسد. البته در مواردی مثل استخدام مهندس مکانیک خودرو، مدرک لیسانس مهندسی مکانیک یا رشته‌های مرتبط نیز کفایت می‌کند.
ممکن است بسیاری از فارغ‌التحصیلان رشته مهندسی مکانیک اطلاعات زیادی در مورد مشاغل مختلف این رشته و بازار کار آن نداشته باشند. از همین رو، در این مقاله جاب ویژن قصد داریم در مورد مهارت‌های مورد نیاز و وظایف کاری مهندس مکانیک صحبت کنیم و دید جامعی از بازار کار این رشته، مشاغل مختلف آن و آینده شغلی این رشته به شما ارائه کنیم.
معرفی رایج‌ترین مشاغل در حوزه مهندسی مکانیک
کارشناس مهندسی مکانیک
یکی از رایج‌ترین مشاغل در این حوزه، کارشناس مهندسی مکانیک است. این کارشناسان، وظایفی عمومی بر عهده دارند و کارشان شامل طراحی، نصب و تعمیر قطعات مکانیکی در تمامی صنایع می‌شود. معمولا فارغ‌التحصیلان مقطع لیسانس این رشته می‌توانند به عنوان کارشناس مشغول به کار شوند.
کارشناس ارشد مهندسی مکانیک
این شغل نیز همانند شغل بالاست و تنها از نظر سطح و جایگاه شغلی با آن متفاوت است. معمولا کارشناس ارشد وظیفه نظارت بر چند کارشناس را بر عهده دارد و دستگاه‌ها، تجهیزات و سیستمهای مکانیکی و الکترونیکی را طراحی کرده، می‌سازد، تست می‌کند و بهبود می‌بخشد. این مهندسین از نرم‌افزار CADD برای طراحی ماشین‌های مکانیکی قوی مثل ژنراتورها، توربین‌ها و موتورها استفاده می‌کنند. کارشناسان ارشد مکانیک، در قالب یک تیم کار می‌کنند و به فرآیند ساخت، نظارت دارند. مدرک تحصیلی مورد نیاز برای تصاحب این شغل، مدرک کارشناسی ارشد مکانیک است. بازار کار هر دو شغل کارشناس و کارشناس ارشد این رشته از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، حدود چهار درصد رشد خواهد داشت که چیزی برابر با رشد میانگین تمامی مشاغل است.
مهندسی پزشکی
این شغل یکی از پردرآمدترین و مهیج‌ترین شاخه‌های رشته مکانیک است. دستگاه‌های مکانیکی در پزشکی و مراقبت از بیماران، کاربردهای خیلی زیادی دارند. ساخت بسیاری از اندام‌های مصنوعی و پشتیبانی فنی از دستگاه‌های مکانیکی مورد استفاده در پزشکی از جمله وظایف شغلی این مهندسین است. به این ترتیب، هم شرکت‌های ساخت تجهیزات پزشکی و هم بیمارستان‌ها و مراکز بازپروری معلولین، نیاز به استخدام مهندس مکانیک پزشکی دارند. بازار کار مهندسی پزشکی نیز از سال ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۹، با چهار درصد رشد همراه خواهد بود.
کارشناس تکنولوژی ساخت و تکنسین ساخت
این دو عنوان شغلی تفاوت چندانی با هم دیگر ندارند و هم کارشناس تکنولوژی ساخت و هم تکنسین ساخت، به عملکرد ماشین‌آلات خط تولید در کارخانه‌ها نظارت دارند و وظیفه طراحی ماشین‌آلات خط تولید را نیز برعهده دارند. این دو موقعیت شغلی در صنایع مختلفی مثل خودروسازی، الکترونیک، ساخت کامپیوتر و موبایل، هوافضا، مهندسی پزشکی و … کاربرد دارند. لازم به ذکر است که ممکن است کارشناس تکنولوژی ساخت را اپراتور ساخت، اپراتور تولید یا مونتاژکار هم بنامند. بازار کار مهندسی مکانیک ساخت و تولید از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، تنها یک درصد رشد خواهد داشت. یکی از دلایل این موضوع می‌تواند اتوماسیون بیشتر فرآیندهای تولید و استفاده بیشتر از ربات‌ها و سنسورها در خطوط تولید باشد.
مهندس مکانیک خودرو
این مهندسین در قالب تیم‌های کوچک یا بزرگ، وظیفه طراحی، ساخت و آزمایش خودروها را بر عهده دارند و معمولا در شرکت‌های خودروسازی، مشغول به کار می‌شوند. وظیفه اصلی مهندس مکانیک خودرو، طراحی خودروهای جدید برای توسعه، انجام تست‌‌های آزمایشگاهی و سنجش ایمنی، عیب‌یابی و رفع اشکال طراحی‌ها و ساخت خودروهاست. بازار کار مهندسی مکانیک خودرو نیز از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، چهار درصد رشد پیدا خواهد کرد.
مهندس مکانیک سیالات
مهندسی مکانیک سیالات یک شغل بسیار تخصصی است که با سیستمهای جا‌به‌جایی سیالات و سیستمهای هیدرولیک در ارتباط است. این متخصصین، باید سیستمهای لوله‌کشی مناسب برای انتقال سیالات را با توجه به عواملی مثل فشار و ویسکوزیته سیال و رفتار آن در حالت‌های مختلف، طراحی کنند. علاوه بر این، طراحی و ساخت سیستمهای هیدرولیکی نیز بر عهده مهندس مکانیک سیالات قرار دارد. پالایشگاه‌ها، سکوهای استخراج نفت، شرکت‌های طراح خطوط انتقال گاز، نفت و آب و سازمان آب و فاضلاب از جمله رایج‌ترین سازمان‌های نیازمند استخدام مهندس مکانیک سیالات هستند.
نقشه‌کش صنعتی
نقشه‌کش صنعتی به کسی گفته می‌شود که نقشه‌‌های تأسیسات صنعتی و خطوط تولید را طراحی می‌کند و برای این کار، باید دانش کافی در رابطه با نحوه عملکرد قطعات مکانیکی در خطوط تولید و ماشین آلات صنعتی داشته باشند. اطلاعات آماری دقیقی در رابطه با وضعیت بازار این شغل در دسترس نیست ولی به نظر می‌رسد با افزایش نقش نرم‌افزارها و هوش مصنوعی در صنعت، بازار این شغل رو به کاهش باشد.
مهندس سیستمهای سرمایشی، گرمایشی و تهویه مطبوع
مهندس سیستمهای سرمایشی، گرمایشی و تهویه مطبوع (HVAC) به کسی گفته می‌شود که وظیفه طراحی و ساخت تأسیسات و دستگاه‌های HVAC مثل چیلرها، فن‌کویل‌ها، اسپلیت‌ها، رادیاتورها و … را بر عهده دارد. به علاوه، این مهندسین، نقشه سیستمهای HVAC در ساختمان‌های مسکونی، تجاری، اداری و سالن‌های صنعتی را طراحی و اجرا می‌کنند. برطبق بررسی‌ها، انتظار می‌رود این شغل از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۰، حدود چهار درصد رشد داشته باشد.
کارشناس تعمیر و نگهداری
کارشناسان تعمیر و نگهداری بر عملکرد ماشین‌آلات صنعتی و خطوط تولید نظارت دارند و آن‌ها را طبق برنامه‌های از پیش تعیین شده، سرویس می‌کنند. همچنین، در صورت بروز هرگونه مشکل و نقص، وظیفه تعمیر و نگهداری آن‌ها را نیز برعهده دارند. این مهندسین باید برنامه‌های زمانی برای سرویس منظم تأسیسات و ماشین‌آلات تنظیم کرده و مطابق با آن‌ها، دستگاه‌ها را سرویس کنند. به علاوه، این دستگاه‌ها باید به طور پیوسته تست شده و در صورت هرگونه ایرادی، بلافاصله تعمیر شوند. این شغل نیز از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، حدود چهار درصد رشد پیدا خواهد کرد.
مهندسی هوافضا
این متخصصین، هواپیماها، فضاپیماها، پهپادها و ماهواره‌ها را طراحی، آزمایش و تعمیر کرده و آن‌ها را بهبود می‌بخشند و اغلب در سازمان‌های هواپیمایی، فضایی، شرکت‌های ساخت پهپاد و ارگان‌های نظامی، مهندسین هوافضا مشغول به کار می‌شوند. پیش‌بینی می‌شود این شغل از سال ۲۰۱۹ تا سال ۲۰۲۹، حدود ۳ درصد رشد داشته باشد که کمی کمتر از میانگین رشد سایر مشاغل است. این شغل نیز از پردرآمدترین مشاغل در حوزه مکانیک به شمار می‌رود.
کارشناس تحقیق و توسعه
یکی از جایگاه‌های شغلی دارای جای پیشرفت زیاد برای فارغ‌التحصیلان مقطع لیسانس و فوق‌لیسانس مهندسی مکانیک، کارشناس تحقیق و توسعه است. در حوزه‌های علمی و فناوری مثل سیستمهای انرژی، بیومکانیک، میکروفلوئیدیک و مهندسی میکرو و نانو فرصت‌های شغلی مناسبی برای این افراد وجود دارد.
مهندس مکانیک چه وظایف و مسئولیت‌هایی دارد؟
مهندسین مکانیک وظایف و مسئولیت‌های شغلی متعددی دارند که بسته به نوع شغل و شرکت یا سازمانی که در آن کار می‌کنند، بسیار متفاوت است. با این حال، به طور کلی، برخی از اصلی‌ترین وظایف و مسئولیت‌های مهندسین مکانیک به شرح زیر هستند:
تحقیق و توسعه محصولات (R&D) مثل ساخت قلب مکانیکی در صنعت مهندسی پزشکی
بهبود فرایندهای تولید، مانند فرایندهای پالایش نفت یا استخراج از معادن
طراحی و پیاده‌سازی بهبودهایی در عملکرد و ایمنی دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مورد استفاده در صنایع مختلف
مشارکت در پروژه‌های مهندسی مکانیک با همکاری سایر مهندسین
کنترل کیفی محصولات
مدیریت پروژه‌ها براساس اصول و تکنیک‌های مهندسی مکانیک
طراحی و توسعه فرایندهای تولیدی جدید
توسعه و استفاده از مواد و فناوری‌های جدید
استفاده از مهارت‌های پژوهشی، تحلیلی، مدل‌سازی ریاضیاتی و مدل‌سازی نرم‌افزاری
شناسایی مشکلات پروژه‌ها مثل هزینه‌ها، ایمنی و محدودیت‌های زمانی
کار در کنار دیگر متخصصان داخل و خارج از حوزه مهندسی
مدیریت منابع انسانی و مادی در پروژه‌های مهندسی مکانیک
توسعه و آزمایش طراحی‌های نظری
مشورت با پیمان‌کاران، بخش تولید، تأمین‌کنندگان و مشتریان برای حل مشکلات و رفع نیازها
ارائه پیشنهاد اصلاحات، پس از آزمون نمونه‌های اولیه محصولات
برای استخدام مهندس مکانیک به چه مهارت‌ها و ویژگی‌هایی نیاز است؟
با وجود اینکه تحصیلات مرتبط، یکی از اصلی‌ترین شرایط استخدام مهندسین رشته مکانیک است؛ ولی هرچقدر مهارت‌های کارجو بیشتر باشد، مدت کمتری را در جستجوی کار مورد علاقه خود، سپری می‌کند و می‌تواند به جایگاه‌های شغلی پردرآمدتری برسد.
هر حوزه از شغل مهندسی مکانیک، نیازمند مهارت‌های خاص خود است؛ با این حال، تمامی مهندسین مکانیک باید واجد برخی مهارت‌ها و ویژگی‌های کلیدی باشند.
برخی از مهم‌ترین این مهارت‌ها عبارتند از:
دانش فنی و علمی بالا و توانایی استفاده از این دانش برای حل مشکلات واقعی
مهارت‌های ارتباطی قوی برای برقراری ارتباط سازنده با مشتریان، پیمان‌کاران، طراحان، اپراتورها و مدیران
مهارت‌های نوشتاری عالی، به ویژه برای نوشتن دستورالعمل‌های طرز کار با دستگاه‌ها
توانایی حل مسئله
توانایی کار گروهی
مهارت‌های مدیریت و رهبری
ذوق و خلاقیت
توانایی کار تحت فشار زیاد
نظم و توانایی مدیریت زمان
ریزبینی و توجه به جزئیات
بازار کار و آینده شغلی مهندسی مکانیک
این طور پیش‌بینی شده که در بازه زمانی ۲۰۱۴ تا سال ۲۰۲۴، نیاز به استخدام مهندسی مکانیک تا حدود ۵٪ رشد داشته باشد که کمی بهتر از سایر شاخه‌های مهندسی، مثل مهندسی عمران است. یکی از دلایل رشد سریع‌تر مهندسی مکانیک در مقایسه با دیگر شاخه‌های مهندسی، کاربرد متنوع و گسترده این رشته در صنایع مختلف است. به این ترتیب، در حالی که مهندسین مکانیک، مشاغل قبلی خود را حفظ می‌کنند، با معرفی فناوری‌های جدید، مشاغل تازه‌ای برای آن‌ها ایجاد می‌شود. اطلاعات بیشتر در مورد رشته مکانیک و بازار کار آن را در راهنمای استخدام مهندسی مکانیک مطالعه بفرمایید.
از صنایع و حوزه‌های جدیدی که نیازمند مهندس مکانیک هستند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
فناوری نانو: فناوری نانو یکی از جذاب‌ترین حوزه‌هایی است که مهندسین مکانیک می‌توانند وارد آن شوند و ماشین‌آلات و تجهیزاتی کاربردی در مقیاس بسیار کوچک تولید کنند. به نظر می‌رسد که فناوری نانو در چند دهه آینده، رشد بسیار زیادی پیدا کند و بدون شک، بخش قابل توجهی از این پیشرفت، سهم مهندسین مکانیک خواهد بود.
بیومکانیک: همانطور که در بالا توضیح دادیم، در این صنعت، از اصول مهندسی در پزشکی استفاده می‌شود. بیومکانیک حوزه‌ای بسیار گسترده است که شامل ساخت تجهیزات پزشکی و اندام‌های مصنوعی، مطالعه مکانیک در سیستمهای زنده، مطالعه حرکات ورزشی، شبیه‌سازی‌های کامپیوتری حرکات بدن و … است. با افزایش میانگین سن جمعیت، به ویژه در کشورهای توسعه‌یافته، نیاز به مهندسی بیومکانیک، به سرعت در حال رشد و افزایش است.
انرژی‌های پاک: انرژی‌های پاک یکی از داغ‌ترین موضوعات روز است و مهندسین مکانیک می‌توانند سهم قابل توجهی در پیشرفت آن داشته باشند. برای بهره‌برداری از انرژی‌های پاک، به دستگاه‌ها و ماشین‌آلاتی نیاز داریم که به جای مصرف سوخت‌های فسیلی، از سوخت‌هایی مثل انرژی بادی، انرژی خورشیدی و … استفاده کنند و ساخت این ماشین‌آلات، کار مهندسین مکانیک است. به علاوه، تبدیل انرژی‌های مذکور به انرژی قابل استفاده نیز در حوزه شغل مهندسی مکانیک قرار می‌گیرد
برنامه‌نویسی در آینده کاری رشته مکانیک چه اهمیتی دارد؟
هر چه پیش می‌رویم، این رشته با فناوری بیشتر گره می‌خورد. افزایش استفاده از فناوری‌های دیجیتال و هوش مصنوعی در بسیاری از دستگاه‌های مکانیکی که امروزه و در آینده ساخته می‌شوند، به وضوح نشان می‌دهند که این رشته از حالت سنتی که فقط نیازمند دانش فیزیک و مهارت‌های ریاضیاتی و طراحی بود، خارج شده و مهارت‌های نرم‌افزاری نقش مهمی در آینده رشته مکانیک بازی خواهند کرد. بنابراین، یکی از مهارت‌هایی که می‌تواند موفقیت شما را در این رشته تضمین کند، مهارت برنامه‌نویسی به ویژه برنامه‌نویسی به زبان‌هایی مثل پایتون است که در توسعه هوش مصنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
جمع‌بندی
با روند افزایش صنعتی شدن و جهان و دگرگونی‌هایی که علم و فناوری در دنیا ما ایجاد کرده‌اند، نیاز به استخدام مهندسین مکانیک، حداقل در چند دهه آینده، همواره رو به رشد خواهد بود. این حوزه شامل مشاغل مختلفی است که بازار کار بعضی از آن‌ها مثل بازار کار مهندسی مکانیک ساخت و تولید رشد چندان سریعی ندارند و بعضی دیگر مثل بازار کار مهندسی پزشکی، با سرعتی برابر با سرعت میانگین رشد تمامی مشاغل، در حال رشد و پیشرفت هستند. تفاوت‌های جنسیتی چندانی این حوزه دیده نمی‌شود و به طور کلی، می‌توان گفت که بازار کار مهندسی مکانیک برای خانم‌ها، چندان بد نیست. به این ترتیب، خانم‌ها و آقایان با داشتن مهارت‌ها و تخصص لازم می‌توانند موقعیت شغلی مناسب با درآمد مکفی برای خود پیدا کنند.
Comments