شاید شما هم از این مورد بی‌اطلاع باشید که ماهیانه، ۳% از حقوقتان توسط کارفرمایان برای بیمه بیکاری به سازمان تامین اجتماعی واریز می‌شود. می‌توان این مبلغ را به اقساط وام یا یک سپرده‌گذاری تشبیه کرد. چرا که وقتی واجد دریافت این کمک هزینه شناخته شوید؛ این مبالغ به شما بازخواهد گشت.
بیمه بیکاری، راهی است که برای این شرایط دشوار در نظر گرفته شده و کمک می‌کند فشار اقتصادی و روانی کمتر به فرد بیکار شده وارد شود. برای اطلاع از شرایط و مبلغ این کمک هزینه، مراحل ثبت درخواست، مدت زمان انتظار برای دریافت آن، دریافت این مقرری در ایام کرونا، مدارک لازم برای ثبت درخواست و هر آنچه باید بدانید تا از گرفتن این مبلغ بازنمانید؛ تا انتهای این مطلب همراه ما باشید.
برای آشنایی کامل با قوانین بیمه بیکاری، به مقاله‌ی «بیمه بیکاری و هرآنچه درباره این قانون باید بدانید» رجوع کنید.
چه کسانی می‌توانند از بیمه بیکاری استفاده کنند؟
در بسیاری از مواقع این خود شما هستید که تصمیم به استعفاء یا قطع همکاری با سازمان می‌گیرید؛ اما در برخی موارد، سازمانی که در آن استخدام شده‌اید بدون میل و رغبت شما و به‌صورت یک طرفه اقدام به قطع همکاری می‌نمایند. در این شرایط، معمولا وضعیت بغرنجی برای شما به وجود خواهد آمد. از یک‌سو قطع درآمد تا استخدام در شغل جدید و فشارهای اقتصادی و از سوی دیگر فشارهای روانی ناشی از این اتفاق ممکن است باعث ایجاد مشکلات جدی در زندگی شما شوند. خوشبختانه قانون‌گذار برای این موارد چاره‌ای اندیشیده است.
بر اساس قانون کار، فرد آماده به‌کاری که مشمول بیمه تامین اجتماعی بوده و بدون میل و اراده خود بیکار شده باشد؛ واجد شرایط برای دریافت این کمک هزینه است. این مسئله بدان معناست که چنانچه شامل قانون کار نمی‌شوید (به‌طور مثال صاحبان مشاغل آزاد یا کسانی که سابقه بیمه ندارند) یا اگر با میل و اراده خود از سازمان خارج شده‌اید؛ نمی‌توانید این مقرری را دریافت کنید.
لازم به ذکر است این بیمه فقط به کسانی که تابعیت ایران را دارند تعلق می‌گیرد و باید حداقل یک سال سابقه بیمه تامین اجتماعی داشته باشید. از دیگر نکات مهم برای دریافت بیمه بیکاری تامین اجتماعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
● در قانون کار، کسی که می‌تواند از این امکان استفاده کند که یا به دلیل اخراج نیرو و عدم نیاز توسط کارفرما اخراج شده باشد یا به‌دلیل حوادث غیرمترقبه (جنگ، زلزله، شیوع بیماری، آتش‌سوزی و…) کار خود را از دست بدهد.
● باید در آخرین سازمانی که در آن مشغول به‌کار هستید؛ حداقل یک سال سابقه کار و پرداخت حق بیمه داشته باشید. می‌توانید با مراجعه به سایت تامین اجتماعی، از سابقه بیمه خود آگاه شوید.
● حداکثر تا سی روز پس از دریافت نامه عدم نیاز یا اخراج، مدارک خود را جهت بررسی ارائه دهید.
● نباید در زمره صاحبان مشاغل آزاد و بیمه‌شدگان اختیاری و خویش‌فرما قرار بگیرید.
● به‌دلیل بازنشستگی و ازکارافتادگی یا اشتباهات کاری، شغل خود را از دست نداده باشید
در صورت بیکار شدن، سازمان تأمین اجتماعی باید چه میزان حق بیمه بیکاری به شما بدهد؟
قطعا مبلغ دریافتی باید به میزانی باشد که نیازهای حداقلی فرد بیکار شده را تامین کند. فرمول محاسبه مبلغ پرداختی، برابر با ۵۵% از متوسط حقوق سه ماه اخیر شماست. البته به‌ازای هر فردی که تحت تکفل داشته باشید ۱۰% به این مبلغ افزوده می‌شود. فراموش نکنید که سقف مبلغ دریافتی از محل بیمه برابر با ۸۰% متوسط حقوق سه ماه اخیرتان خواهد بود.
همچنین بر اساس قانون، مستمری ماهیانه بیکاری نمی‌تواند کمتر از حداقل حقوق وزارت کار باشد. بنابراین مبلغ تعیین‌شده در قانون بودجه به‌عنوان حداقل حقوق کارگر، کمترین مقدار پرداختی بیمه بیکاری تامین اجتماعی است.
تعریف بیمه بیکاری و قوانین آن
هنگامی که در سازمانی استخدام می‌شوید؛ ماهیانه درصد کمی از حقوق شما به سازمان تامین اجتماعی پرداخت می‌شود. البته کارفرما باید مبلغی را ماهیانه و به‌ازای هر کارمند برای این سازمان واریز کند.
با پرداخت این مبالغ جزئي، علاوه بر اینکه می‌توانید هنگام دریافت خدمات درمانی از دفترچه بیمه استفاده کنید؛ در هنگام بیکاری و بازنشستگی هم مقرری ماهانه دریافت خواهید کرد. بنابراین هنگام امضای فرم همکاری با سازمان‌ها، حتما بر رد شدن حق بیمه اصرار کنید.
در قانون کار، فرد بیمه شده‌ای بیکار نامیده می‌شود که بدون میل و اراده خود کارش را از دست داده باشد. بنابراین اگر سابقه بیمه دارید و از طرف کارفرما به شما اعلام شده که دیگر نیازی به حضور شما در سازمان نیست؛ واجد شرایط برای دریافت مقرری بیکاری هستید. البته باید درخواست خود را سریعا ثبت نموده و پیگیر طی مراحل قانونی باشید. اگر تقاضای شما پذیرفته شد؛ تا مدت زمان مشخصی، هر ماه مبلغی به حسابتان واریز خواهد شد.
چه کسانی واجد شرایط استفاده از بیمه بیکاری نیستند؟
بر اساس قانون کار، برخی افراد حتی در صورت بیکار شدن هم نمی‌توانند از این مزایا استفاده کنند. کسانی که یکی از شرایط زیر را داشته باشند؛ از این دسته هستند:
● افرادی که شغل آزاد دارند و صاحبان کسب و کار.
● افرادی با تابعیت غیرایرانی
● کسانی که با میل و اراده خود کارشان را از دست داده‌اند. یعنی اگر استعفا داده‌اید یا حتی مدت قرارداد شما به پایان رسیده، نمی‌توانید از این قانون استفاده کنید. البته اگر بتوانید پس از اتمام قرارداد از کارفرما نامه عدم نیاز بگیرید؛ امکان پرداخت کمک هزینه بیکاری به شما وجود خواهد داشت.
● افراد بازنشسته و ازکارافتاده که در بخش‌های بعدی به آنها خواهیم پرداخت.
● اگر کارفرما ادعا کند که کم‌کاری یا اشتباهات حساس شما در سازمان، موجب اخراجتان شده‌اند؛ این مبلغ را دریافت نخواهید کرد. البته این ادعا باید توسط کارشناسان وزارت کار و سازمان تامین اجتماعی بررسی شود و مورد تایید قرار بگیرد.
با توجه به افزایش حقوق در سال ۱۴۰۰، میزان بیمه بیکاری در سال آینده چگونه محاسبه می‌شود؟
اشاره کردیم حداقل مبلغی که دریافت خواهید کرد؛ برابر با حقوق پایه وزارت کار است و این مبلغ، هر ساله با توجه به لایحه بودجه و تصمیمات دولت تغییر می‌کند. مبلغ بیمه بیکاری ۹۹، حداقل حقوق یک میلیون و نهصد و یازده هزار تومان تعیین شده بود که برای سال جدید قطعا با افزایش روبرو خواهد بود. سال ۹۹، مبلغ افزایش حقوق نسبت به سال گذشته در لایحه بودجه ۱۵% پیش‌بینی شده بود.
در لایحه بودجه سال ۱۴۰۰، برای کارمندان دولت افزایش ۲۵ درصدی حقوق در نظر گرفته شده است. بنابراین بسیاری معتقدند احتمالا افزایش حقوق کارگران هم به میزان ۲۵% خواهد بود. این مسئله به آن معناست که مبلغ بیمه بیکاری سال ۱۴۰۰ هم ۲۵% افزایش خواهد داشت.
البته حداقل حقوق کارگر در سال ۱۴۰۰ باید به تصویب شورای عالی قانون کار برسد. در این شورا نمایندگان کارگری و کارفرمایان حضور خواهند داشت. بنابراین ممکن است حقوق کارگران بیشتر یا کمتر از ۲۵% افزایش داشته باشد.
البته مبلغ بیمه بیکاری سال ۱۴۰۰ می‌تواند با توجه به حقوقی که دریافت می‌کردید و تعداد افراد تحت تکفلتان، افزایش بیشتری داشته باشد. به‌طور مثال، در سال گذشته حداقل مبلغ پرداختی، حدود ۲ میلیون تومان بود. اما برخی افراد تا ۵ یا ۶ میلیون تومان هم از این محل کمک هزینه دریافت می‌کردند.
برای آشنایی با قوانین بیمه بیکاری سال ۱۴۰۰، می‌تواند به بلاگ کاریابی و استخدام جاب ویژن مراجعه کرده و مقاله‌ی «مبلغ بیمه بیکاری سال ۱۴۰۰ چه میزان خواهد بود؟» را مطالعه کنید.
آیا کارگران فصلی نیز می‌توانند از بیمه بیکاری استفاده کنند؟
یکی از مشکلات همیشگی کارگران فصلی، ناتوانی از تامین مخارج در ایام بیکاری است. بر اساس قانون، ماهیانه ۳۰ درصد از حقوق کارگر به حساب سازمان تامین اجتماعی واریز می‌شود. از این میزان، ۷ درصد آن از حقوق کارگر کم می‌شود و ۲۳٪ باقیمانده را کارفرما باید به تامین اجتماعی بپردازد.
کارگران فصلی و ساختمانی و قالی‌بافان (کسانی که تحت پوشش بیمه قالی‌بافی هستند)؛ درصد کمی از مبلغ حق بیمه را می‌پردازند. اما از آنجا که در حقیقت دولت کارفرمای این قشر به شمار می‌رود؛ مابقی حق بیمه برای این افراد واریز نشده و آنها مشمول دریافت این کمک هزینه نمی‌شوند.
یکی از آسیب‌پذیرترین مشاغل در برابر بیکاری و همه‌گیری کرونا، کارگران فصلی و ساختمانی هستند. به همین دلیل بنا شده در سال جدید، گروهی از بیمه‌شدگان که مشمول قوانین کار می‌شوند؛ تحت حمایت دولت قرار بگیرند. در سال گذشته هم گروهی از این افراد که به‌دلیل شیوع بیماری کرونا کار خود را از دست داده بودند؛ کمک‌ها و تسهیلاتی از سوی سازمان تامین اجتماعی دریافت کردند.
همچنین به نقل از اقتصاد آنلاین؛ عیسی منصوری معاون اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده که در حدود یک میلیون شاغل رسمی و بدون بیمه در دوران شیوع کرونا از کار بیکار شده‌اند که به دستور مقام معظم رهبری بیمه بیکاری به این افراد هم تعلق خواهد گرفت.
مراحل ثبت نام در سامانه جامع روابط کار برای بهره‌مندی از بیمه بیکاری
در ابتدا باید جهت احراز هویت و دریافت نام کاربری و گذرواژه همراه با مدارک، به یکی از شعب دفاتر پیشخوان دولت مراجعه کنید. مدارک مورد نیاز در این مرحله، شامل کارت ملی، عکس ۳*۴، آخرین مدارک تحصیلی، دفترچه بیمه، آخرین قرارداد و نامه عدم نیاز کارفرما یا رای‌های صادرشده از سوی اداره کار است.
سپس مدارک مورد نیاز را در سامانه جامع روابط کار بارگذاری کنید. چنانچه قرارداد کتبی است و نامه عدم نیاز دارید گزینه بله را درجواب «آیا برگه آخرین قرارداد و نامه عدم نیاز در دسترس است ؟» علامت بزنید. کارگرانی که در اثناء قرارداد اخراج شده‌اند باید اولین دادخواست و دادنامه قطعی مراجع حل اختلاف کار را در سایت بارگذاری کنند.
سپس دوباره وارد سامانه جامع کار شوید. از پنجره واحد خدمات، پنجره خدمات، سپس اداره کل حمایت از مشاغل و در انتها درخواست بیمه بیکاری را انتخاب کنید.
در این مرحله باید اطلاعات شخصی شامل تلفن تماس و نشانی محل سکونت و اطلاعات تکمیلی مربوط به واحدی که در آن کار کرده‌اید را وارد کنید. سابقه بیمه، میزان مهارت شغلی و شرایط بیکاری را هم در این بخش وارد کنید.
توجه داشته باشید که تا حداکثر سی روز پس از شروع بیکاری باید درخواستتان را ثبت کنید. در غیر این صورت سه ماه فرصت دارید که با حضور در هیات حل اختلاف اداره تعاون کار و رفاه اجتماعی، تاخیر خود را موجه کرده و مدارک لازم را در سامانه ثبت نمایید.
چرا بهتر است تا جای ممکن از بیمه بیکاری استفاده نکنیم؟
برخی افراد اعتقاد دارند که دریافت این مستمری ممکن است مشکلاتی را برای شما ایجاد کند. عواقب گرفتن این مبلغ بیشتر هنگام رسیدن به بازنشستگی مشخص می‌شود؛ چرا که ممکن است بر مبلغ حقوق بازنشستگی تاثیرگذار باشد که در بخش‌های بعدی درباره آن توضیح داده‌ایم. علاوه بر این، عده‌ای به تاثیر روانی دریافت حقوق بیکاری بر روی کارفرما و ایجاد مشکل در پیدا کردن کار اشاره می‌کنند و آن را از عواقب دریافت این کمک هزینه می‌دانند.
پاسخ به سوالات رایج مردم در رابطه با بیمه بیکاری
معمولا افرادی که کار خود را از دست داده‌اند؛ در مسیر ثبت درخواست و دریافت این مقرری دچار مشکلات و سوالات متعددی می‌شوند. از آنجا که اکثر این مشکلات یکسان هستند؛ سوالات پرتکرار در این زمینه را جمع‌آوری کرده‌ایم:
آیا اگر کارفرما حق بیمه را پرداخت نکرده باشد مقرری بیکاری به شما تعلق نمی‌گیرد؟ چنانچه واجد شرایط دریافت این مبلغ هستید اما کارفرما برای شما بیمه رد نکرده است؛ باید با در دست داشتن مدارک مورد نیاز به یکی از شعب شورای حل اختلاف کار مراجعه کنید. پس از صدور رای، می‌توانید سایر مراحل ثبت تامین اجتماعی در برابر فرد بیکار شده نمی‌شود.
اگر در طول دریافت این مبلغ در سیستم حضور و غیاب فعالیت نکنید چه اتفاقی می‌افتد؟ عدم مراجعه شما برای ثبت حضور در سیستم؛ حمل به اشتغال مجدد یا انصرافتان از دریافت این مقرری خواهد شد.
تسویه حساب با کارفرما به‌معنی عدم استفاده از این کمک هزینه است؟ چنانچه خارج از شعب اداره کار فرم تسویه را امضا کنید؛ بیکاری‌تان ارادی تلقی شده و مبلغی به شما تعلق نخواهد گرفت.
اگر سابقا بیمه بیکاری دریافت کرده باشید؛ دیگر امکان پرداخت آن به شما وجود ندارد؟ تعداد دفعات در پرداختی محدودیت ندارد. تنها نکته مهم در مورد مجموع زمانی است که می‌توانید این مبلغ را دریافت کنید.
آیا در صورت کار کردن با اقوام درجه یک (مانند پدر) می‌توانید از این مزایا بهره‌مند شوید؟ سازمان‌ها و مجموعه‌های خانوادگی مشمول این قانون نمی‌شوند. بنابراین اگر در مجموعه یکی از اقوام درجه یک‌تان کار می‌کنید؛ این کمک هزینه به شما تعلق نخواهد گرفت.
شرایط دریافت بیمه بیکاری تامین اجتماعی در قراردادهای پروژه‌ای به چه شکل است؟ در کارهای پروژه‌ای یا مشاغلی که ماهیت دائمی ندارند؛ پایان بخشی از کار یا تمام آن، به‌منزله پایان قرارداد است و کارکنان پروژه واجد شرایط دریافت مستمری بیمه تامین اجتماعی نخواهند بود.
آیا داشتن سابقه بیمه بالای یک سال اما از سوی کارفرماهای مختلف کافی است؟ یکی از شروط اصلی پرداخت مستمری به شما این است که بالای یک سال سابقه بیمه داشته باشید. البته اگر حوادث غیرمترقبه منجر به بیکاری شما شود؛ داشتن یک روز حق بیمه هم کافی است. اما شرط مهم دیگر، این است که لزوما باید حداقل یک سال در آخرین محل کارتان حضور داشته باشید.
کلام آخر
بسیاری از افراد به دلایل مختلف کار خود را از دست می‌دهند. گاهی خود شخص در این امر دخیل است؛ اما بسیاری از مواقع، بیکاری به‌صورت یک طرفه و از سوی کارفرما رخ می‌دهد. در این شرایط، فشار اقتصادی همراه با فشار روانی ناشی از اخراج، شرایط ناگواری برای فرد بیکار به وجود می‌آورد.
اما با تصویب قانون بیکاری در سال ۱۳۶۹، اگر سابقه پرداخت حق بیمه داشته باشید و بدون میل و اراده خود شغلتان را از دست بدهید؛ می‌توانید مقرری ماهیانه‌ای به عنوان حقوق بیکاری دریافت کنید.
مبلغ پرداختی و مدت زمان آن بستگی به سابقه بیمه شما دارد. البته اگر متقاضی دریافت این کمک‌هزینه هستید؛ حتما باید ظرف سی روز، مدارک موردنیاز برای ثبت درخواستتان را به سازمان‌های مربوطه تحویل دهید. با توجه به شیوع بیماری کرونا و تعطیلی بسیاری از مشاغل، این مسئله هم به‌عنوان یکی از مصادیق دریافت حق بیکاری شناخته می‌شود. بنابراین در صورتی که این بیماری موجب بیکار شدن شما گردیده؛ می‌توانید تقاضای خود برای دریافت این کمک هزینه را ثبت کنید.
Comments